چند سالی است که هر بار سخن از باز شدن اینترنت و رفع فیلتر میشود، صدای وعدهها بلند و صدای مردم کوتاهتر میگردد.
در حالیکه میلیونها نفر برای یک ویدیو ساده در واتساپ یا پست کاری در اینستاگرام باید با فیلترشکن و حجمی سنگین هزینه دهند، گروهی از مسئولان، مدیران و افراد صاحبنفوذ با سیمکارت سفید در همین کشور، شبکههای مجازی فیلترشده را بدون محدودیت در دسترس دارند.
این یعنی نسخههای دوگانهای برای یک ملت واحد.
به قول کاربران در توییتر وThreads، «اگر اینستاگرام برای همه خطر دارد، چرا برای بعضیها امن است؟»
واقعیت فنی پشت پرده
«سیمکارت سفید» عنوانی است که برای خطوط خاص موبایل با دسترسی ویژه به اینترنت بدون فیلتر استفاده میشود.
این سیمکارتها بر اساس مجوزهای نهادی و روتینگ متفاوت کار میکنند.
بهعبارتی در زیرساخت شبکه ملی، مسیر ترافیکی جداگانه برای این کاربران تعریف شده است.
اصطلاحاً در سیستم مرکزی فیلترینگ، آیپی آنها از لیست محدودیت بیرون مانده است.
چنین تفکیکی، عملاً دو جهان ارتباطی ساخته:
جهان فیلترشده مردم و جهان آزاد مسئولان.
وعدههایی که رنگ واقعیت نگرفت
از پاییز ۱۴۰۱ تا امروز، بارها وعده بازگشایی پلتفرمها داده شد.
سخنگویان گفتند «نظارت هوشمند جایگزین فیلتر خواهد شد»،
وزرا گفتند «محدودیت موقت است»،
اما هر سال همان داستان تکرار شد.
در مقابل، ردیف بودجههای تازه برای توسعه سیستم فیلترینگ تصویب شد.
حتی نهادهای امنیتی رسماً از طرح «طبقهبندی دسترسی کاربران» حمایت کردند.
دادهها چه میگویند؟
گوگل ترندز ایران در ماههای اخیر رشد جستوجوی مردم در عباراتی مثل «رفع فیلتر تلگرام»، «سیمکارت سفید»، «فیلتر هوشمند» و «اینترنت بدون محدودیت» را تا بیش از ۸۲درصد نشان میدهد.
در همان زمان، آمار جهانی نشان میدهد ایران از نظر سطح محدودیت اینترنت در میان پنج کشور اول دنیاست.
تأثیر اجتماعی
این جداسازی دسترسی، حس تبعیض دیجیتال را تثبیت کرده است.
وقتی مسئولان در توییتر پست میزنند و مردم برای ورود با VPN چند لایه باید بارها قطع و وصل شوند، اعتماد اجتماعی به تصمیمگیران سقوط میکند.
دیگر کسی وعده «اینترنت آزاد برای همه» را جدی نمیگیرد.
نتیجه منطقی
سیمکارت سفید، نماد امتیاز پنهان در جمهوری فیلترهاست.
حالا اگر انصاف باشد، فقط یک جمله میماند برای آنهایی که پشت این دیوار نشستهاند و از آن سوی فیلترها درباره آزادی مجازی سخنرانی میکنند:
همرنگ جماعت شو!
یعنی همان اینترنتی را تجربه کن که مردم تجربه میکنند؛
نه نسخه مخصوص مدیران، نه ترافیک تمیز، نه مسیر جداگانه.
نقطه فکر
در کشوری که مردمش منتظر ورود آزاد به شبکه جهانیاند، رنگِ سفید سیمکارتها، یادآور تاریکی اعتماد عمومی است.
اگر قرار است ارتباط آزاد فقط برای عدهای باشد، دیگر نامش «اینترنت ملی» نیست؛ «اینترنت طبقاتی» است.
- نویسنده : ایرانیان تحلیل
- منبع خبر : ایرانیان تحلیل
