به یادداشت ایرانیان تحلیل،در سه هفته گذشته، جستوجوی عباراتی مانند «قبض گاز زیاد شد»، «تعرفه جدید گاز» و «بدمصرف» در گوگل ترندز ایران افزایش یافته است. همین الگو نشان میدهد مردم قبل از دریافت قبضها حس کردهاند سیاست جدیدی در حال اجراست. کارشناسان ایرانیان تحلیل میگویند الگوی جستوجو از همان روزهای نخست زمستان تغییر کرده، چون خانوارها نسبت به هزینه انرژی حساس هستند. اکنون نخستین قبضهای زمستانی این نگرانی را تأیید کرده و بسیاری از واحدها افزایش ۲۰ تا ۵۰ درصدی را گزارش میکنند.
تعرفه جدید چگونه محاسبه میشود؟
تعرفه گاز بر اساس مدل پلکانی طراحی شده و هر پله نرخ متفاوتی دارد.
در این ساختار، مشترکان کممصرف تقریباً در همان سطح قبلی هزینه پرداخت میکنند.
مشترکان متوسط با رشد ۲۰ تا ۳۵ درصد روبهرو شدهاند و پرمصرفها بیشترین فشار را احساس میکنند.
کارشناسان ایرانیان تحلیل میگویند مدل جدید تلاش میکند مصرف غیرمنطقی را کاهش دهد، زیرا خانههای ایرانی معمولاً گرمایش بالاتری نسبت به استاندارد جهانی دارند.
چرا قبوض برای بسیاری از خانوادهها شوکهکننده بود؟
سه عامل اصلی باعث ایجاد «قبض شوک» شد.
اول اینکه زمستان زود شروع شد و سرما خانوادهها را مجبور به مصرف بیشتر کرد.
دوم اینکه اطلاعرسانی درباره تغییر فرمول تعرفه کافی نبود و مردم انتظار جهش ناگهانی را نداشتند.
سوم اینکه همزمانی افزایش هزینههای دیگری مانند غذا، حملونقل و ارتباطات فشار روانی را تشدید کرد.
کممصرفها چه تغییری احساس کردهاند؟
کممصرفها تنها گروهی هستند که قبض آنها تقریباً ثابت مانده است.
فرمول جدید این گروه را تشویق میکند الگوی مصرف بهینه را ادامه دهند.
به همین دلیل، نرخ پلههای نخست تغییر جدی نداشته است.
خانوارهای متوسط؛ گروهی که بیشترین نارضایتی را مطرح میکند
بخش بزرگی از خانوارهای ایرانی در پلههای میانی قرار دارند.
این گروه معمولاً کمی بیشتر از الگو مصرف میکند و فرمول جدید دقیقاً همین بخش را هدف گرفته است.
عایقبندی ضعیف خانهها هم مصرف را بالا میبرد و هزینه نهایی را افزایش میدهد.
پرمصرفها؛ هدف اصلی سیاست جدید
پرمصرفها حدود ۱۲ تا ۱۵ درصد مشترکان هستند و بخش بزرگی از گاز خانگی را مصرف میکنند.
به همین دلیل، تعرفه پلههای بالا با هدف اصلاح رفتار طراحی شده است.
کارشناسان معتقدند این گروه بیشترین ظرفیت صرفهجویی را دارد.
چرا دولت بر اجرای این مدل پافشاری میکند؟
مدلهای انرژی نشان میدهد مصرف گاز در ایران تقریباً دو برابر میانگین منطقه است.
نیروگاهها در روزهای سرد با کمبود گاز روبهرو میشوند و دولت نمیخواهد دوباره واردات اضطراری انجام دهد.
بنابراین، مدیریت مصرف تنها یک انتخاب اقتصادی نیست؛ یک ضرورت عملیاتی است.
پیامدهای اقتصادی برای خانوار
افزایش تعرفه گاز تنها یک تغییر عددی نیست؛ این تغییر بخشی از فشار کلی هزینههای زمستانی است.
بسیاری از خانوادهها بهدلیل هزینه انرژی، بودجه کالاهای غیراساسی را کاهش دادهاند.
در همین دوره، جستوجوی «کاهش مصرف گاز» در گوگل رشد کرده و نشان میدهد مردم به دنبال راهحلهای فوری هستند.
پنج رفتار اشتباه که قبض را بالا میبرد
کارشناسان انرژی پنج رفتار رایج را بهعنوان مقصر معرفی میکنند:
۱) تنظیم دما روی اعداد غیرمنطقی
۲) استفاده همزمان از چند وسیله گرمایشی
۳) بستن دریچههای تهویه
۴) گرمکردن همه اتاقها
۵) عایقبندی ضعیف درها و پنجرهها
اصلاح این پنج رفتار میتواند هزینه انرژی را تا ۳۰ درصد کاهش دهد.
نقطه فکر
آیا این سیاست مقدمه واقعیسازی قیمت انرژی است؟
اگر این روند ادامه پیدا کند، مصرف خانگی ایران چگونه تغییر خواهد کرد؟
و دولت تا چه اندازه برای مدیریت شوکهای قیمتی آماده است؟
- نویسنده : ایرانیان تحلیل
- منبع خبر : ایرانیان تحلیل
