ایرانیان تحلیل-پژوهشگران موسیقی اقوام معتقدند نسل جوان مسیر موسیقی نواحی ایران را دگرگون کرده و آن را وارد مرحلهای تازه از تحول، خلاقیت و کیفیت کرده است. حضور گروههای جوان در جشنواره «بیت و حیران» نیز نشانهای از این تغییر است. پژوهشگر برجسته موسیقی اقوام، در ارزیابی تازه خود، تأکید میکند که موسیقی نواحی ایران […]
ایرانیان تحلیل-پژوهشگران موسیقی اقوام معتقدند نسل جوان مسیر موسیقی نواحی ایران را دگرگون کرده و آن را وارد مرحلهای تازه از تحول، خلاقیت و کیفیت کرده است. حضور گروههای جوان در جشنواره «بیت و حیران» نیز نشانهای از این تغییر است.
پژوهشگر برجسته موسیقی اقوام، در ارزیابی تازه خود، تأکید میکند که موسیقی نواحی ایران در نقطهای نو ایستاده است. او معتقد است نسل جوان امروز توانسته این گونه موسیقایی را وارد مرحلهای متفاوت از تجربه، شهود و نوآوری کند. این نگاه تازه، موسیقی اقوام را از تکرار فاصله داده و به سوی تعریف دوباره خود سوق داده است.
محمدعلی مرآتی، پژوهشگر موسیقی اقوام، در حاشیه یازدهمین جشنواره «بیت و حیران» در سردشت، توضیح میدهد که آینده این گونههای موسیقایی بیش از هر زمان دیگری به جوانها وابسته شده است. او میگوید گروههای نسل Z با وجود امکانات محدود، ترکیبهای خلاقانه و ساختارهای نو ارائه کردهاند و توانستهاند سطح اجراها را بهطور محسوسی ارتقا دهند. به باور او، این نسل نهتنها تمرکز و توانایی لازم را دارد، بلکه با اعتمادبهنفس و پشتوانه پژوهشی فعالیت میکند.
مفهوم «اصالت» در موسیقی نواحی
به گزارش ایرانیان تحلیل مرآتی در تحلیل بنیادین خود درباره اصالت، بر این نکته تأکید میکند که تغییر بخش جداییناپذیر ماهیت موسیقی اقوام است. او میگوید برداشت رایج از سنت، این هنر را دچار توقف میکند. از نگاه او، سنت به معنای تغییر مداوم است. او مثال میزند که هنرمندانی مانند حاج قربان سلیمانی همواره در حال تحول بودند و هیچگاه شبیه روز قبل نمینواختند.
این پژوهشگر تأکید میکند موسیقی کلاسیک باید ساختار ثابت داشته باشد، اما موسیقی اقوام اگر تغییر نکند، هویت خود را از دست میدهد. به اعتقاد او، ورود مدیا، تکنولوژی و سازهای جدید تهدید نیست، بلکه بستری برای گسترش زبان موسیقایی قومیتها است؛ البته به شرط آنکه این ابزارها بتوانند زبان بومی را بازتولید کنند.
بازتعریف نقش سازها در موسیقی اقوام
مرآتی با نگاهی ریشهای، نقش ساز را نه در «اصالتش» بلکه در «تواناییاش برای همراهی با فرهنگ» تعریف میکند. او توضیح میدهد که ساز بدون توان سازگاری با زبان فرهنگی یک قوم، کنار گذاشته میشود. همانطور که تار ایرانی در طول زمان اصلاح شده و کوکهای تازه پذیرفته است. به گفته او، ارزش ساز در صدایی است که تولید میکند، نه در قدمت یا ادعاهای تاریخی.
او مثال میزند که سازهایی مشابه سورنا در بخشهایی از آسیا تا شمال آفریقا دیده میشود. اهمیت این سازها در تواناییشان برای انتقال زبان فرهنگی است، نه در محل تولدشان.
نقش جشنوارهها در رشد موسیقی نواحی
مرآتی باور دارد جشنوارهها برخلاف تصور گذشته، نهتنها سبب رکود نشدهاند. بلکه موجب رشد و بالندگی هنرمندان جوان شدهاند. او اعتراف میکند که پیشتر تصور میکرد این رویدادها آسیبزا هستند، اما امروز به این نتیجه رسیده که جشنوارهها فرصت تجربه، دیدهشدن و تبادل ایده را فراهم کردهاند. او هشدار میدهد خطر زمانی آغاز میشود که بخواهیم به جوانها «دستور» بدهیم؛ زیرا خلاقیت در لحظه رهایی از قواعد تحمیلی شکل میگیرد.
موسیقی نواحی؛ زبان مشترک اقوام
به باور مرآتی، موسیقی اقوام پدیدهای فراتر از یک قوم است. او میگوید تحقیقاتش در خراسان نشان میدهد. آنچه امروز به عنوان موسیقی نواحی شناخته میشود، حاصل همزیستی و تعامل اقوام مختلف ایران است. از نگاه او، این موسیقی یک «تفکر مشترک» است. که در کنار حفظ هویتهای قومی شکل گرفته است. به همین دلیل، نمیتوان آن را به یک گروه خاص محدود کرد.
جمعبندی و چشمانداز آینده
مرآتی کیفیت اجراها و مدیریت جشنواره «بیت و حیران» را نشانهای از بلوغ موسیقی اقوام در سطح ملی میداند. او معتقد است. استقلال نسبی این جشنوارهها و فاصله گرفتن از ساختارهای دولتی سبب شده. اقبال بیشتری میان هنرمندان و مخاطبان پیدا کنند.
به باور او، آینده موسیقی نواحی ایران روشن است؛ زیرا نسل جوان نهتنها این میراث را حفظ کرده، بلکه با نگاه باز و تجربهمحور توانسته آن را وارد مرحلهای تازه از خلاقیت، تنوع و بیان هنری کند.
- نویسنده : ایرانیان تحلیل
- منبع خبر : میراث آریا
