ایرانیان تحلیل،از مهر ۱۴۰۴، قبضهای گاز با یکی از بزرگترین اصلاحات سالهای اخیر روبهرو شدند. دولت با حذف ساختار ۱۲ پلهای و اجرای مدل چهارپلهای قصد دارد الگوی مصرف را شفاف کند. ناترازی زمستان را کاهش دهد. و از کممصرفها حمایت کند. اما جهش ۱۰۰ برابری تعرفه برای دو درصد پرمصرف واکنشهای اجتماعی و سوالهای مهمی ایجاد کرده است. این گزارش بر اساس اسناد رسمی صوت تحلیل تعرفه و دادههای میز نفت بررسی میکند. که این تغییر بزرگ برای خانوارها چه معنایی دارد.
سیستم جدید تعرفه چرا ایجاد شد؟
دولت میگوید این اصلاح برای سه هدف اصلی طراحی شده است:
- کاهش ناترازی گاز در زمستان
- اعمال عدالت در توزیع یارانه پنهان انرژی
- حمایت مستقیم از خانوارهای کمدرآمد و مناطق سردسیر
مسئولان در اسناد رسمی تأکید کردند: هدف این طرح درآمدزایی نیست.
آنها میگویند این مدل میتواند. رفتار مصرفی را تغییر دهد و شبکه را از بحران زمستانی نجات دهد.
چهار پله جدید چگونه کار میکنند؟
در مدل تازه مصرف هر خانوار با میانگین پنجساله همان شهر در همان ماه مقایسه میشود.
چهار پله کاملاً روشن تعریف شدهاند:
- پله اول: کمتر از ۵۰٪ میانگین پنجساله
- پله دوم: بین ۵۰ تا ۷۵٪
- پله سوم: بین ۷۵ تا ۹۵٪
- پله چهارم: بالاتر از ۹۵٪
طبق دادههای دریافت شده برای ایرانیان تحلیل، ۷۰ درصد مردم در پله اول قرار دارند. این یعنی اکثریت جامعه کممصرف حساب میشوند.
تعرفهها چقدر تغییر میکنند؟
اعداد رسمی اعلام شده:
- پله اول: ۱۶۷ تومان + تخفیف
- پله دوم: ۵۰۰ تومان
- پله سوم: ۲۰۰۰ تومان
- پله چهارم: ۱۶۷۰۰ تومان
در گزارش میز نفت تأکید شده. که قیمت پله چهارم برابر ۷۵٪ قیمت صادراتی ۳۰ سنتی است.
این عدد دلیل جهش بزرگ آن دو درصد پرمصرف را توضیح میدهد.
چرا پله چهارم ۱۰۰ برابر پله اول است؟
سیاستگذار سه دلیل ارائه میدهد:
- دو درصد پرمصرفها حدود ۶۰ درصد گاز خانگی را مصرف میکردند.
- سیستم قبلی یارانه زیادی به این گروه کوچک میداد.
- قیمتگذاری جدید باید مصرف این گروه را واقعاً کاهش دهد.
بنابراین پله چهارم نقش بازدارنده رفتاری دارد نه افزایش درآمد دولت.
عدالت انرژی چگونه رعایت شده است؟
دو سازوکار اصلی در این طرح اجرا میشود:
۱. عدالت اقلیمی
الگوی مجاز هر شهر متفاوت است؛ مثلاً ۵۰۰ مترمکعب در تبریز طبیعی است اما در یزد پرمصرف محسوب میشود.
۲. حمایت از خانوادههای کمدرآمد
خانوارهای تحت پوشش وزارت رفاه و کمیته امداد کمک جبرانی دریافت میکنند.
این تغییر چه اثری بر قبض خانوارها دارد؟
برای اکثر مردم (پله اول و دوم) قبض تفاوت شدیدی نخواهد داشت.
اما رفتار مصرف اهمیت زیادی پیدا میکند:
- کاهش دمای خانه
- بستن درز پنجرهها
- تنظیم موتورخانه
- استفاده از وسایل کممصرف
طبق داده ها اگر فقط ۲.۵ درصد از مصرف خانگی کم شود بخش مهمی از ناترازی زمستان رفع میشود.
مسیر اعتراض و پاسخگویی
خانوارها اگر به پلهبندی یا محاسبه قبض اعتراض داشته باشند، میتوانند به:
- سامانههای آنلاین شرکت گاز استان
- ادارات گاز منطقه
مراجعه کنند.
جمعبندی
طرح جدید گاز خانگی یک سیاست یکمرحلهای نیست ترکیبی از:
- تشویق
- هشدار
- بازدارندگی شدید
است.
پله چهارم پیام روشنی دارد: مصرف زیاد باید هزینه واقعی داشته باشد.
اما پله اول و دوم نشان میدهند. که اکثریت جامعه همچنان حمایت میشوند.
این طرح اگرچه فشار روانی زیادی ایجاد کرده، اما از نگاه سیاستگذار، بخشی از مسیر رسیدن به امنیت انرژی و اصلاح یارانه پنهان است.
موفقیت نهایی آن، به رفتار خانوارها و همزمان به اقدام دولت در توسعه میادین، جمعآوری گازهای اضافی و بهبود زیرساختها بستگی دارد.
- نویسنده : ایرانیان تحلیل
- منبع خبر : ایرانیان تحلیل/میزنفت
